Fjölmiðlafræði skoðar gangvirki fjölmiðlanna – bæði hefðbundinna miðla og nýmiðla – og stöðu þeirra og áhrif í samfélaginu. Flækjustig upplýsingasamfélagsins hefur aukist gríðarlega á undanförnum árum vegna tæknibreytinga, gervigreindar og fjölgunar miðlunarleiða. Upplýsingaóreiða er orðin raunverulegt vandamál bæði hér á landi og um heim allan. Þörfin á þekkingu og skilningi á samspili fjölmiðlunar og samfélagsins hefur því sjaldan eða aldrei verið mikilvægari. Námið í fjölmiðlafræði við HA kemur til móts við þessa þörf með því að bjóða upp á BA gráðu sem gefur sterkan grunn í félags- og hugvísindum með sérstakri áherslu á hvers kyns fjölmiðlun, eðli hennar og áhrif. Auk þessarar mikilvægu fræðilegu þátta fá nemendur innsýn og tilsögn í hvernig fjölmiðlaefni er búið til með því að spreyta sig á verklegum æfingum.
Háskólinn á Akureyri er eini háskólinn á landinu sem býður upp á fjölmiðlafræði til BA-prófs.
Námið er til þess ætlað að gera þig hæfari til að takast á við samfélagsbreytingar, sem fylgja upplýsingatæknibyltingu og síhækkandi almennu menntunarstigi.
Fjölmiðlafræðinámið í Háskólanum á Akureyri byggir á fræðilegri þekkingu og veitir innsýn í hvernig fjölmiðlaefni verður til með verklegri kennslu og æfingum.
Það er lögð áhersla á að kenna þér að setja fjölmiðla í samhengi við samfélagið. Leitað er svara við lagalegum og siðferðislegum spurningum sem tengjast daglegu starfi fjölmiðlafólks.
Þessi fræðigrein er í stöðugri þróun og nýir miðlar að verða til. Námið tekur tillit til þessa.
Þú getur skoðað skipulag námsins í Uglu, kennsluvef háskólans.
Fjölmiðlafræðinámið þjálfar eiginleika sem eru eftirsóttir í samfélaginu í dag, hvort heldur er á vinnumarkaði eða til framhaldsnáms.
Nám í fjölmiðlafræði opnar dyr á mögrum sviðum, en áberandi er að brautskráðir nemendur hafa fengið störf á fjölmiðlum eða fjölmiðlatengdum störfum, enda námið góður undirbúningur undir nútíma blaðamennsku.
Fjölmiðlafræðingarnir frá HA hafa líka fengið störf sem fjölmiðlafulltrúar fyrirtækja og stofnana. Möguleikarnir eru endalausir.
Námið er líka góður grunnur fyrir framhaldsnám bæði heima og erlendis. Til dæmis í fjölmiðla- og boðskiptafræði, markaðsfræði, stjórnmálafræði, kynjafræði og mörgum öðrum greinum félagsvísinda.
Félagslíf er mikilvægur þáttur háskólanáms og er félagslíf nemenda við HA öflugt.
Allir nemendur við háskólann eru í Stúdentafélagi Háskólans á Akureyri (SHA) en einnig er hver deild með sitt nemendafélag. Kumpáni er félag félagsvísindanema og þú getur nálgast nánari upplýsingar um félagið á Facebook.
Almenn krafa er að umsækjendur hafi lokið stúdentsprófi, lokaprófi frá framhaldsskóla á þriðja hæfniþrepi, jafngildu erlendu prófi eða 60 ECTS einingum frá viðurkenndum háskóla. Eða aðrar forsendur til náms sem Félagsvísindadeild metur fullnægjandi.
Við viljum benda á að ef fjöldi umsækjenda sem uppfyllir almenn inntökuskilyrði fer yfir fjöldaviðmið verður umsóknum forgangsraðað á eftirfarandi hátt:
Umsækjendum verður svo raðað upp samkvæmt samlagningu þessa þátta og teknir inn í þeirri röð.
Hér getur þú lesið meira um inntökuskilyrði háskólans.
Umsækjendur sem uppfylla ekki almennar aðgangskröfur háskólans en náð hafa 25 ára aldri og lokið að lágmarki 90 einingum (140 fein) af framhaldsskólastigi verða eingöngu teknir til skoðunar ef fjöldi umsókna þeirra sem uppfylla almennar aðgangskröfur eru undir fjöldaviðmiðum. Allar undanþáguumsóknir fara til viðkomandi háskóladeildar til meðferðar. Undanþága frá inntökuskilyrðum veitir einungis leyfi til nýskrásetningar í það nám sem umsækjandi sótti um og á því háskólaári.
Allt grunnnám við Háskólann á Akureyri er sveigjanlegt nám sem þýðir að engu skiptir hvort þú ert staðarnemi eða fjarnemi. Allir fylgja sömu námskrá og námskröfur eru þær sömu.
Flestir hefðbundnir fyrirlestrar eru teknir upp og settir á kennsluvef. Þannig getur þú horft á fyrirlestra þegar þér hentar og eins oft að þú vilt. Okkur þykir samt auðvitað skemmtilegt að sjá þig í kennslustund.
Allir fjarnemar koma nokkrum sinnum á námstímanum í stuttar námslotur til Akureyrar þar sem megináhersla er lögð á verkefnavinnu og umræður. Þar gefst þér tækifæri til að hitta kennara, samnemendur og annað starfsfólk háskólans og tengjast enn betur háskólasamfélaginu þínu.
Skyldumæting er í námsloturnar. Kynntu þér því vel dagsetningarnar sem birtar eru með góðum fyrirvara. Á fyrsta misseri koma nemendur tvisvar sinnum í lotu og svo aftur tvisvar á vormisseri annars árs. Annars er yfirleitt ein lota á misseri.
Vinsamlega athugið að hver vika í fullu háskólanámi er ígildi 50-60 stunda vinnuviku
Allir nemendur eiga kost á að taka hluta af námi sínu við erlenda samstarfsháskóla. Þú færð niðurfellingu á skólagjöldum gestaskólans og greiðir eingöngu innritunargjald í HA. Alþjóðafulltrúi aðstoðar þig við að sækja um námið, húsnæði og nemendastyrk.
Fjölmiðlafræðin er áhugavert, fjölbreytt og skemmtilegt nám, bæði fræðilegt og verklegt. Það býr mann vel undir framtíðina, hvort sem þú hyggur á starf eða frekara nám á sviði fjölmiðla.
Í námskeiðinu er farið almennt yfir sögu fjölmiðlunar, allt frá dögum prentvélar Gútenbergs til samfélagsmiðla samtímans eins og Facebook. Fjallað er um hvaða hlutverki hinir mismunandi fjölmiðlar gegna í samfélaginu en einnig eru helstu kenningar fjölmiðlafræðinnar kynntar stuttlega með tilliti til þeirra áhrifa sem fjölmiðlar hafa og notkunar fólks á þeim.
Farið er yfir sögu félagsvísinda og helstu viðfangsefnum þeirra lýst í hnotskurn. Lögð verður áhersla á helstu kenningar sem liggja félagsfræði, mannfræði og stjórnmálafræði til grundvallar og viðurkenndar aðferðir við öflun þekkingar innan þeirra greina. Sérstaklega verður fjallað um samband einstaklings og samfélags, eðli samfélagsreglu og orsakir átaka og breytinga.
Námskeiðið leggur grunn að háskólanáminu með því að þjálfa nemendur í fræðilegum vinnubrögðum. Í námskeiðinu er farið ítarlega í notkun heimilda, s.s. rafræna heimildaleit, tilvísun í heimildir og heimildaskráningu. Mikil áhersla er lögð á að kenna nemendum ritgerðasmíð, uppbyggingu ritgerða og skýrslna og verklag við slíka vinnu. Í námskeiðinu er fjallað um helstu gerðir rannsókna og markmið þeirra, hin tvö megin rannsóknarviðmið rannsókna, þ.e. vísindaheimspekilegar forsendur þeirra. Mikil áhersla er lögð á að þjálfa skrif, uppsetningu og frágang ritgerða og rannsóknagreina.
Í námskeiðinu verður farið yfir grundvallaratriði í aðferðafræði hug- og félagsvísinda. Að loknu námskeiði ættu nemendur að geta gert grein fyrir helstu rannsóknaraðferðum. Fjallað er um rannsóknarsnið, gagnaöflunaraðferðir, úrtök og önnur hugtök aðferðafræðinnar. Rætt verður um styrkleika og takmarkanir mismunandi aðferða í hug- og félagsvísindum með hliðsjón af ólíkum markmiðum rannsókna. Hluti kennslunnar fer þannig fram að gestakennarar kynna rannsóknir sínar fyrir nemendum, með áherslu á aðferðafræðiþáttinn.
Fjallað er um þær efnislegu umbreytingar sem urðu á Vesturlöndum, einkum frá 18. öld og fram til okkar daga. Hugað verður sérstaklega að nokkrum lykilbreytingum, þar á meðal að iðnvæðingunni, upphafi og endalokum nýlendukerfisins, og hnattvæðingunni, jafnframt því sem innbyrðis tengsl þessara þróunarferla verða skoðuð. Sérstök áhersla verður lögð á þær breytingar sem áttu sér stað á Íslandi á 19. og 20. öld og tengsl þeirra við samskonar breytingar á öðrum stöðum í heiminum.
Námskeiðið er inngangsámskeið í tölfræði, ætlað sem undirbúningur fyrir frekara nám í tölfræði og aðferðafræði rannsókna. Efnistök spanna undirstöðuatriði frá forsendum tölfræðilegrar úrvinnslu til mismunandi lýsitalna, mælitalna, einfaldra úrvinnsluaðferða og marktektarprófa.
Fjallað er um sögu, rannsóknarsvið og aðferðafræði stjórnmálafræðinnar. Áhersla er lögð á vinnubrögð samanburðarstjórnmálafræðinnar og sérstakt mið tekið af Íslandi og Norðurlöndunum. Nemendur kynna sér sérstaklega stjórnkerfi, stefnur eða flokka og skila inn verkefnum þar sem greining á þessu fer fram.
Viðfangsefni þessa námskeiðs er eigindlegar rannsóknaraðferðir innan mannvísinda með áherslu á félagsvísindagreinar. Nemendur kynnast sögu, markmiðum og kenningarlegum forsendum eigindlegra rannsóknaraðferða og öðlast þekkingu á ýmsum vandamálum og álitamálum sem þeim tengjast. Nemendur læra til verka m.t.t. etnógrafískrar þátttökuathuganar, vettvangslýsingar, ólíkra viðtalsaðferða, rýnihópsaðferðar, sjálfskoðunar, samvinnurannsókna, aðgerðamiðaðra nytjarannsókna, tákn-, orðræðu- og hugtakagreiningar, minnis-, sagnaritunar og frásagnagreiningar, og eigindlegra samanburðarrannsókna.
Fjallað er um (a) mikilvægustu atburði 20. og 21. aldar, sérstaklega í Vestur-Evrópu og Norður-Ameríku; (b) þær grundvallarkenningar og stefnur í samfélags- og stjórnmálum sem komu fram í þessum atburðum; (c) helstu þætti í efnahagsþróun 20. og 21. aldar; (d) valda fulltrúa aldanna meðal þeirra einstaklinga og hópa sem þar gegndu mikilvægu hlutverki; (e) grundvallarspurningar um gildismat sem atburðir aldanna vekja; og (f) ímyndagerð og áhrif hennar. Lesefni og kvikmyndir eru notaðar til að draga fram mikilvæg þáttaskil og einkenni tímabilsins. Námsefninu er ætlað að varpa ljósi á flókna atburði og draga af þeim ýmsa lærdóma.
Í námskeiðinu þjálfast nemendur í að leggja gagnrýnið mat á upplýsingar, einkum úr fjölmiðlum og almennri umræðu. Fjallað er um grunnhugtök rökfræði og muninn á góðum rökum annars vegar og mælskubrögðum og rökvillum hins vegar. Nemendur fræðast um sálræna og félagslega þætti sem hafa áhrif á dómgreind og mat á upplýsingum. Sérstaklega er hugað að tölulegum upplýsingum; tilurð þeirra, notkun og og gildi.
Í námskeiðinu er rakin og greind saga fjölmiðla. Sérstök áhersla er lögð á þróun prentmiðla og félagsleg áhrif þeirrar þróunar. Í námskeiðinu er ennfremur rætt um frelsi fjölmiðla og þýðingu þess hugtaks.
Farið er yfir helstu einkenni prentmiðla og sérstöðu þeirra í heimi fjölmiðla. Stór hluti námskeiðsins felst í því að vinna við útgáfu blaðs sem gefið er út á almennum markaði og lýtur þar sömu lögmálum og aðrir fjölmiðlar. Nemendur koma að og undirbúa alla þætti útgáfunnar, hugmyndavinnu, skrif, útlit, umbrot og prentun. Samhliða er farið í sérkenni ólíkra prentmiðla og þeir bornir saman við það verk sem er þungamiðja námskeiðsins.
Innlendir og erlendir fjölmiðlar verða krufnir, bornir saman, gagnrýndir og metnir. Sérstök athygli beinist að því að greina og skilja innbyggða hlutdrægni eða afstöðu í fréttum út frá eðli fréttamiðlanna sjálfra. Skoðaðir eru mismunandi þættir, s.s. persónubinding, kröfur um leikrænt eðli frásagna og tenging við stjórnvöld. Jafnframt er skoðuð siðferðileg ábyrgð, hlutleysi, skýrleiki, áreiðanleiki, gegnsæi, heimildafesti, efnisval, framsetning, málnotkun og stíll. Nemendur vinna verkefni úr daglegu fréttaumhverfi fyrir Landpóstinn, vefrit fjölmiðlafræðinema (www.landpostur.is). Farið er yfir notkun íslensku í fjölmiðlum og áhersla lögð á talað jafnt sem ritað mál.
Fjallað verður um helstu kenningar félagsfræðinnar um tengsl einstaklings og samfélags og rannsóknir byggðar á þeim. Áhersla verður lögð á kenningar um táknræn samskipti, tengslin milli daglegs lífs einstaklinga og formgerðar samfélagsins og samskipti í litlum hópum. Nemendur fá jafnframt þjálfun í því að kryfja félagsfræðilegar tímaritsgreinar og taka þátt í umræðum um innihald þeirra.
Fjallað er um kenningar um fjölmiðla og boðskipti með vísan til fjölmiðlasögu. Kynntar verða klassískar kenningar nokkurra af helstu fræðimönnum á svið fjölmiðla, svo sem Jürgens Habermas, Michels Foucault, Marshals McLuhan, Theodors Adorno og Walters Benjamin.
Nærfjölmiðlun og fjölmiðlun utan hins hefðbundna meginstraums verður skilgreind og skoðuð, m.a. borgaralega blaðmennska. Farið verður yfir ólík efnistök fjölmiðla eftir því hvort um hefðbundna eða óhefðbundna fjölmiðlun er að ræða, um staðbundna fjölmiðlun eða fjölmiðla á landsvísu eða hnattræna vísu. Námskeiðið kannar samfélagslegar tengingar slíkra miðla, styrkleika þeirra og veikleika. Sérstaklega er hugað að áhrifum breyttrar tækni á skilning og eðli miðlunar nær og fjær.
Í námskeiðinu er fjallað um þá grundvallarbreytingu sem felst í gagnvirkum stafrænum samskiptum, einstaklingsmiðuðu upplýsingaflæði og uppskiptingu almannarýmisins. Samfélagsmiðlar eru skoðaðir sérstaklega, eðli þeirra og notkun og þau áhrif sem boðskipti á þessum vettvangi hafa á samfélagið, stofnanir þess og einstaklinga. Jafnframt er samspil samfélagsmiðla og hefðbundinna miðla skoðað sérstaklega. Nemendur fá innsýn inn í tæknilegar hliðar og sérkenni mismunandi miðla auk þess sem áhersla er lögð á fræðilegar kenningar um netboðmiðlun og samfélagsleg áhrif niðurbrots almannarýmisins bæði á Íslandi og á alþjóðlegum vettvangi.
Farið er yfir helstu einkenni ljósvakamiðla og sérstaða þeirra í heimi fjölmiðla skoðuð. Stór hluti námskeiðsins felst í því að vinna við útsendingar og söfnun efnis fyrir raunverulega útvarps/sjónvarpsstöð, sem sendir út á meðan námskeiðið stendur yfir.
Í námskeiðinu er farið í allar helstu kenningar um áhrif fjölmiðla. Sjónum er t.d. beint að notkun fólks á afþreyingarefni, og rýnt er í hvaða áhrif ofbeldisefni hefur, hvort sem er í kvikmyndum eða tölvuleikjum.
Fjallað er um grundvallareinkenni alþjóðasamfélagsins, stöðu þjóðríkja innan þess og áhrif fjölþjóðlegra stofnana, samtaka og fyrirtækja. Kynntar eru ólíkar kenningar og stefnur um alþjóðasamskipti og þær skoðaðar í ljósi sögulegrar reynslu af samskiptum ríkja. Sérstaklega er fjallað um samrunaþróunina í Evrópu eftir seinni heimsstyrjöld og hvernig Evrópusamruninn hefur mótað alþjóðasamskipti almennt og einnig tengsl Íslands við umheiminn. Þá er sjónum jafnframt beint að öðrum fjölþjóðlegum stofnunum og samtökum, bæði þeim sem byggja á milliríkjasamstarfi á borð við Sameinuðu þjóðirnar, Evrópuráðið, NATO annars vegar og svo frjálsum félagasamtökum og hlutverki þeirra í alþjóðakerfinu og þróunaraðstoð hins vegar.
Í málstofunni er kafað ofan í valið viðfangsefni, eða röð skyldra viðfangsefna, sem varpa ljósi á þá hugmyndafræði, samfélagsgerð og lífshætti sem við kennum við nútímann, þ.e. tímabilið frá 18. öld og til samtímans. Kennslan er með málstofusniði sem krefst virkar þátttöku nemenda.
Samfélagssáttmálinn – inngangur að stjórnmálaheimspeki
Stjórnmálaheimspeki fæst við grundvallarspurningar um tengsl einstaklings og samfélags, þar á meðal valdmörk ríkisins, rætur skuldbindingar einstaklings við opinbert vald, borgaralegar dygðir og samfélagslegt réttlæti. Hvernig er hægt að réttlæta ríkisvald og hvaða skilyrði þarf ríki að uppfylla til að teljast lögmætt? Hvað er réttlæti og hvernig getum við greint á milli réttlátra og óréttlátra laga? Ber okkur ávallt skylda til að hlýða lögum? Hvað felst í því að vera borgari? Hvað er frelsi og hvernig er það samrýmanlegt borgaralegum skyldum og skuldbindingum?
Í málstofunni eru þessar spurningar kynntar og svör við þeim könnuð í gegnum mikilvæg verk úr sögu stjórnmálaheimspekinnar, einkum frá tímaskeiði nútímans. Meðal höfunda eru Platón, Machiavelli, Hobbes, Locke, Rousseau, Rawls og Nozick. Leiðarstefið er hugmyndin um samfélagssáttmála sem uppsprettu skýringa og/eða réttlætinga á þjóðríki nútímans.
Fjallað verður um sögu, aðferðafræði, kenningar og helstu viðfangsefni mannfræðinnar, með áherslu á menningarmannfræði. Nemendur munu lesa og kryfja fræðilegt efni á flestum sviðum menningarmannfræði og taka þátt í umræðum um rannsóknir á ólíkum en samþáttuðum menningarheimum samtímans og fortíðar. Jafnframt verða etnógrafískar fræðslumyndir sýndar, ræddar og greindar. Á meðal viðfangsefna verða aðlögun og atvinnuhættir; menning, samfélag og tungumál; menningararfur og menningarerfðir; hagkerfi og dreifingarhættir; stjórnskipan og lagskipting; hnattvæðing; framleiðsluhættir, hugmyndafræði og afstæður þjóðernis og stéttar; kynhlutverk og kyngervi; sifjar, fjölskyldumyndir, heimilishættir, skyldleiki og ættrakning; trúarbrögð, heimsmynd, og táknfræði; og þróunarmálefni og nytjamannfræði.
Fjallað er um stöðu kynjanna og viðhorf til þeirra frá félagsfræðilegu sjónarhorni. Kynnt verða helstu viðfangsefni kynjafræðinnar um leið og tvö grunnhugtök, kyn (sex) og kyngervi (gender), verða krufin. Fjallað verður um helstu kenningar á sviði kynjafræðinnar og lögð sérstök áhersla á að skoða hvernig ójöfnuður kynjanna birtist innan helstu stofnanna samfélagsins (svo sem fjölmiðla, vinnumarkaðar, fjölskyldu, og heilbrigðiskerfis). Í námskeiðinu verður lögð áhersla á að skoða samtvinnun kyns og annarra áhrifabreyta svo sem kynþáttar, stéttarstöðu, kynhneigðar, og þjóðernis fólks.
Farið er yfir sögu íslenskrar fjölmiðlunar frá upphafi til samtímans. Skoðuð eru helstu tímabilin og einkenni þeirra dregin fram, s.s. tími pólitískra vikublaða, flokksblaða, ljósvakabyltingin o.s.frv. Farið er yfir helstu fjölmiðla hvern fyrir sig og einkenni þeirra dregin fram, jafnt prentmiðla sem ljósvaka- og vefmiðla. Nemendur vinna stóra ritgerð um tiltekinn fjölmiðil og gera grein fyrir honum í kennslustund. Jafnframt eru unnin fjöldi smærri verkefna.
Nemandinn velur viðfangsefni í samráði við umsjónarmann B.A. ritgerða í fjölmiðlafræði og skrifar um það fræðilega ritgerð undir handleiðslu leiðbeinanda. Nemandinn velur sér ritgerðarefni í samráði við umsjónarmann náms í nútímafræði og skrifar fræðilega ritgerð um efnið undir handleiðslu leiðbeinanda. Ritgerðin á að bera vott um (a) gott vald á máli og framsetningu, (b) sjálfstæð efnistök og frumleika, og (c) staðgóða þekkingu á rannsóknarefninu. Nauðsynlegt er að fá formlegt samþykki fyrir viðfangsefninu og vinna það samkvæmt reglum félagsvísinda- og lagadeildar um lokaverkefni.
Námskeiðið fjallar um viðfangsefni rekstrarhagfræðinnar og þjóðhagfræðinnar. Innan rekstrarhagfræði verður áhersla lögð á greiningu og notkun hugtaka er varða verðmyndun, markaðsgerðir, vinnumarkaði og stéttarfélög, fátækt og tekjuskiptingu. Innan þjóðhagfræði verður áhersla á frammistöðu þjóðarbúskapar, verðbólgu, atvinnuleysi, hagvöxt, þjóðarskuld, peningamálastefnu, fjármálastefna ríkisins, Evrópusambandið, hnattvæðingu og ýmis afmörkuð þróunarhagfræðileg málefni. Fjallað verður sérstaklega um þróun og stöðu íslenska þjóðarbúskaparins og um hagkerfi ýmissa annarra landa.
Námskeiðið kryfur stöðu íslenskra fjölmiðla í samtímanum. Sérstaklega er hugað að stöðu íslenskra fjölmiðla gagnvart alþjóðavæðingu og möguleikum þeirra í fámennu málumhverfi. Lagarammi fjölmiðla er kannaður með tilliti til samþjöppunar eignarhalds og hinnar stafrænu byltingar og staða RÚV skoðuð sérstaklega. Gestafyrirlesarar úr fjölmiðlastétt koma og meta stöðu íslenskra fjölmiðla.
Kastljósinu er beint að ýmsum þáttum í fjölmiðlarétti, störfum blaða/fréttamanna og sjálfstæði ritstjórna. Hugað er að lagalegri og siðferðilegri ábyrgð, réttindum og skyldum starfsfólks fjölmiðla, m.a. gagnvart eigendum, hagsmunaaðilum, auglýsendum, almenningi og stjórnvöldum. Farið er yfir ábyrgðarreglur fjölmiðlaréttar, lagatakmarkanir tjáningarfrelsis og reglur um verndun heimildarmanna. Þá eru sérstaklega skoðuð mikilvæg dæmi um siðferðileg álitamál í fjölmiðlum og þau krufin.
Anna Karen er verkefnastjóri í félagsvísindum, fjölmiðlafræði og nútímafræði, auk Kennaradeildar. Hún tekur vel á móti þér og svarar þeim fyrirspurnum sem þú kannt að hafa.