Skipulag náms fyrir nýnema
Vinnulag í hug- og félagsvísindum
Námskeiðið leggur grunn að háskólanámi með því að þjálfa nemendur í fræðilegum vinnubrögðum. Í námskeiðinu er farið ítarlega í notkun heimilda, s.s. rafræna heimildaleit, tilvísun í heimildir og heimildaskráningu. Áhersla er lögð á ritgerðasmíð, uppbyggingu ritgerða og skýrslna og verklag við slíka vinnu. Nemendur eru þjálfaðir í skrifum, gagnrýni, rökstuðningi, uppsetningu og frágangi ritgerða.
Tilraunasálfræði
Í námskeiðinu er lögð áhersla á skilning á hönnun og framkvæmd tilrauna í sálfræði. Stúdentar fræðast um feril tilrauna, frá rannsóknarspurninga til ritrýni. Farið er yfir réttmætishugtakið í vísindum og nauðsynlegar ráðstafanir við stjórnun tilraunaumhverfis, þannig að afhjúpa megi orsakasambönd með skipulagðri tilgátuprófun. Stúdentar læra einnig um mismunandi mælikvarða breytna og um áreiðanleika mælinga. Í námskeiðinu eru kostir og gallar hinna ýmsu tilraunasniða, einkunn innan- og millihópasnið, fjölbreytusnið (þáttasnið), skoðaðir og hvenær er viðeigandi að nota hvert þeirra. Tilraunasniðin eru svo borin við hin ýmsu tengslasnið, svo sem hálftilraunir, mismunarannsóknir og fylgnisnið. Stúdentar fræðast um siðferðisreglur og -viðmið í rannsóknum á mönnum og dýrum og kynnast því hvernig skuli greina frá niðurstöðum rannsókna í skýrslu á APA formi. Þá eru stúdentar undirbúnir fyrir frekara nám í aðferða- og tölfræði með kynningu á túlkun á framsetningu gagna og grunnhugtökum tölfræðinnar.
Rannsóknaraðferðir í hug- og félagsvísindum
Í námskeiðinu verður farið yfir grundvallaratriði í aðferðafræði hug- og félagsvísinda. Að loknu námskeiði ættu nemendur að geta gert grein fyrir helstu rannsóknaraðferðum. Fjallað er um rannsóknarsnið, gagnaöflunaraðferðir, úrtök og önnur hugtök aðferðafræðinnar. Rætt verður um styrkleika og takmarkanir mismunandi aðferða í hug- og félagsvísindum með hliðsjón af ólíkum markmiðum rannsókna. Hluti kennslunnar fer þannig fram að gestakennarar kynna rannsóknir sínar fyrir nemendum, með áherslu á aðferðafræðiþáttinn.
Inngangur og undirstöður sálfræði
Í þessu námskeiði verður fjallað um vísindagreinina sálfræði; hugmyndafræðilegar rætur, sjónarhorn, hugtök, kenningar, vísindalega hugsun og aðferðir. Einnig verður fjallað um sálfræði sem sérfræðigrein og gefið yfirlit yfir viðfangsefni og starfshætti greinarinnar nú til dags. Jafnframt verður gefið yfirlit yfir mismunandi viðfangsefni sálfræði s.s. þroska, áhugahvöt og tilfinningar, heilsu, persónuleika, félagsskilning, geðraskanir, líffræðilegar undirstöður hegðunar, skynjun, minni, meðvitund, tungumál og hugsun, greind, nám og samspil umhverfis og erfða á manneskjuna.
Þroskasálfræði
Námskeiðið snýst um þroskaferli manneskjunnar frá móðurkviði til unglingsára. Hlutur erfðaþátta, lífeðlislegra þátta og félagslegra þátta í þroska verður rætt ásamt hluti sálrænna og félagslegra þátta, sem og samspili þessara tveggja meginorsaka breytileika á þroska. Fjallað er um lykilkenningar og sjónarhorn eins og þau snúa að líkamlegum, hugrænum, félagslegum og tilfinningalegum þáttum þroska, með áherslu á mikilvæg þroskaskeið.
Tölfræðileg greining
Námskeiðið er inngangsámskeið í tölfræði, ætlað sem undirbúningur fyrir frekara nám í tölfræði og aðferðafræði rannsókna. Efnistök spanna undirstöðuatriði frá Fjallað er um þær efnislegu umbreytingar sem urðu á Vesturlöndum, einkum frá 18. öld og fram til okkar daga. Hugað verður sérstaklega að nokkrum lykilbreytingum, þar á meðal að iðnvæðingunni, upphafi og endalokum nýlendukerfisins, og hnattvæðingunni, jafnframt því sem innbyrðis tengsl þessara þróunarferla verða skoðuð. Sérstök áhersla verður lögð á þær breytingar sem áttu sér stað á Íslandi á 19. og 20. öld og tengsl þeirra við samskonar breytingar á öðrum stöðum í heiminum.
Félagssálfræði
Markmið námskeiðsins er að lýsa í hnotskurn og leggja mat á helstu fræðikerfi og rannsóknaraðferðir félagssálfræði. Farið verður m.a. í viðhorfamælingar, námskenningar, eignunarkenningar og fordóma. Kostir og gallar ólíkrar aðferðafræði í félagssálfræði verða skoðaðir með hliðsjón af þessum viðfangsefnum.
Atferlisgreining - hugtök og undirstöður
Í þessu námskeiði verður fjallað um fræðilegar undirstöður atferlisgreiningar. Fjallað verður um grundvallaratriði, lykilhugtök og lögmál klassískrar og virkar skilyrðingar. Einnig verður fjallað um kenningu Skinners um málhegðun. Að lokum verður atferlisgreining kynnt sem vísinda- og starfsgrein og mismunandi fræðasviðum hennar og tækni lýst.
Námssálfræði
Námskeiðið er þríþætt: Í fyrsta hluta er fjallað almennt um námssálfræði, í öðrum hluta er fjallað um nemendur og nám og í þriðja hluta er fjallað um kennara og kennslu.. Meðal umfjöllunarefna í fyrsta hluta eru m.a. undirstöður námssálfræði og mýtur um nám og kennslu. Í öðrum hluta eru efni m.a. byrjendur og sérfræðingar, nám og yfirfærsla, nám barna og lífeðlislegar undirstöður náms. Í öðrum hluta er m.a. farið í gerð námsumhverfis, kennsluaðferðir byggðar á rannsóknum í námssálfræði, náms- og kennslumat, nám kennara og notkun tækni við kennslu.
Mat á rannsóknum í sálfræði
Starfandi sálfræðingar þurfa að fylgjast með stöðu þekkingar á sínu sérsviði. Þá er ekki nóg að vera kunnugt um niðurstöður rannsókna, heldur þurfa þeir að geta lagt gagnrýnið mat á rannsóknir og tekið afstöðu til þess hvort reynslugögn styðji ályktanir rannsakenda. Námskeiðinu er ætlað að þjálfa færni nemenda til að leggja gagnrýnið mat á sálfræðirannsóknir. Í hverri viku verður kafað ofan í nýlega sálfræðilega þekkingu og sjónum beint að ályktunum höfunda, rannsóknaraðferðum, tölfræðiaðferðum.
Skynjunarsálfræði
Fjallað verður um helstu þætti skynhrifa og skynjunar, með áherslu á sjónskynjun. Ferlar sjónskynjunar (svo sem litaskynjun, hlutaskynjun og dýptarskynjun), verða útskýrðir og áhersla lögð á hlutverk eftirtektar í skynúrvinnslu. Einnig verður fjallað í styttra máli um önnur skynfæri, svo sem heyrn, lykt og bragð. Nemendur kynnast aðferðum í rannsóknum á skynjun og fá kennslu í uppsetningu tilrauna og úrvinnslu niðurstaðna.
Heilinn, sjúkdómar og lyf
Í námskeiðinu kynnist nemandinn algengum taugasjúkdómum og geðröskunum, líffræðilega orsakir, greiningu og þverfræðilega meðferð. Sérstök áhersla verður á hlutverk sálfræðingsins við meðferð og mat. Nemendur mun læra um sálfélagslegar- og líffræðilegar kenningar um geðsjúkdóma. Að lokum verður lyfjafræði og lyfjahvarfræði tauga- og geðlyfja kynnt fyrir nemendum.
Líffræðilegar undirstöður hegðunar
Í námskeiðinu verður líffræðileg sálfræði kynnt út frá þeim virknieiningum og ferlum taugakerfisins sem búa að baki hegðun og hugarstarfi. Í námskeiðinu verður fjallað um virkni einstakra taugafrumna, skipulagi og virkni taugaboðkerfisins, auk líffrærafræði taugakerfisins. Fjallað verður um og stjórn hreyfinga.
Ályktunartölfræði í félagsvísindum
Kenndar eru nokkrar helstu úrvinnsluaðferðir innan ályktunartölfræði, s.s. fjölbreytugreining, dreifigreining, aðhvarfsgreining, tvíflokka aðhvarfsgreining, þáttagreining og áreiðanleikaprófun á kvörðum. Nemendur eiga að geta leyst úr verkefnum sem þessu tengjast með aðstoð viðeigandi tölfræðiforrita, túlkað niðurstöður og dregið viðeigandi ályktanir.
Hugfræði
Námskeiðið er kynning á helstu umfjöllunarefnum hugfræðilegrar sálfræði. Nemendur munu læra um margvísleg hugræn ferlit, til dæmis minni, tungumál, ákvarðanatöku, rökhugsun og þrautalausnir. Námskeiðið mun veita innsýn inn í hugfræðilegar kenningar og hvernig rannsóknir á sviðinu hafa haft áhrif á rannsóknir og almennan skilning á hugarstarfi og hegðun.
Próffræði
Fjallað verður um fræðilegar undirstöður sálfræðilegra mælitækja og annarra matsaðferða. Einnig verður farið í helstu atriði varðandi samningu og gerð mælitækja og siðlega notkun þeirra, íslenska þýðingu og stöðlun, reikning, mat og greiningu á próffræðilegum eiginleikum sálfræðilegra mælitækja. Gefið verið stutt yfirlit yfir greindar- og persónuleikapróf þar sem áhersla verður lögð á próffræðilega uppbyggingu slíkra prófa. Nemendum verður einnig kennt að afla frekari upplýsinga um sálfræðileg mælitæki og meta þær upplýsingar á gagnrýninn hátt.
Valnámskeið á áherslusviði
Nemendur velji námskeið í samráði við kennara/brautarstjóra deildarinnar.
Valnámskeið á áherslusviði
Nemendur velji námskeið í samráði við kennara/brautarstjóra deildarinnar.
Hugræn taugavísindi
Í þessu námskeiði verður fjallað ítarlega um starfsemi og virkni heilans í tengslum við ýmiss hugarferli eins og minni, athygli, tungumál og hugsun. Fjallað verður um rannsóknir og farið ítarlega í þær aðferðir sem notaðar eru í hugrænum taugavísindum, svo sem heilalínurit (EEG) og segulómun (MRI; fMRI). Áhersla verður lögð á að skoða hvernig rannsóknir á sviði taugavísinda geta upplýst og styrkt kenningar hugfræðinnar. Einnig verður í þessu samhengi fjallað almennt um tengsl heila, huga og hegðunar.
Mat á rannsóknum í sálfræði
Starfandi sálfræðingar þurfa að fylgjast með stöðu þekkingar á sínu sérsviði. Þá er ekki nóg að vera kunnugt um niðurstöður rannsókna, heldur þurfa þeir að geta lagt gagnrýnið mat á rannsóknir og tekið afstöðu til þess hvort reynslugögn styðji ályktanir rannsakenda. Námskeiðinu er ætlað að þjálfa færni nemenda til að leggja gagnrýnið mat á sálfræðirannsóknir. Í hverri viku verður kafað ofan í nýlega sálfræðilega þekkingu og sjónum beint að ályktunum höfunda, rannsóknaraðferðum, tölfræðiaðferðum.
Klínísk sálfræði
Veitt er yfirlit yfir grunnþætti sálmeinafræði og afbrigðilegrar hegðunar. Fjallað er um helstu skilgreiningar geðrænna vandkvæða og afbrigðilegrar hegðunar. Auk þess er fjallað um hina flóknu keðju líffræðilegra, sálrænna og félagslegra þátta sem tengjast þróun geðraskana. Farið er yfir helstu sálfræðilegu kenningar og meðferðarnálganir við geðröskunum. Sérstök áhersla verður lögð á hugræna atferlismeðferð (HAM) og fleiri raunprófaðar meðferðir. Námskeiðið mun einnig veita nemendum grunnþekkingu á siðareglum sálfræðinga, viðtalstækni, og helstu greininga- og matsaðferðum innan klínískrar sálfræði.
Valnámskeið á áherslusviði
Nemendur velji námskeið í samráði við kennara/brautarstjóra deildarinnar.
Íþróttasálfræði
Í námskeiðinu munu nemendur kynnast kenningum, rannsóknum og hagnýtingu innan íþróttasálfræði. Námskeiðið mun gefa yfirsýn á þætti sem hafa jákvæð og neikvæð áhrif á frammistöðu í íþróttum og skyldum vettvangi. Nemendur munu einnig fá kynningu á algengum geðheilsuþáttum sem snerta íþróttafólk og margvíslegum nálgunum til að bæta frammistöðu og geðheilsu meðal þessa hóps.
Þroski fullorðinna
Lögð er áhersla á þætti sem tengjast andlegum, líkamlegum og félagslegum vexti og þroska mannsins frá upphafi fullorðinsáranna til grafar.
Manngerðir
Fjallað verður um hugtakið „persónuleika“ og hver áhrif kenninga um persónuleika hafa verið í sálfræði. Farið verður í það hvaða þættir hafa áhrif á slíkar kenningar s.s. eins og klínískar athuganir, tilraunir, hugmyndir um það hvernig við lærum og sálmælingar. Að auki verður fjallað ítarlega um áhrifamestu kenningar um persónuleikann og hverjir eru kostir þeirra og ágallar.
B.S. verkefni í sálfræði
Nemandinn framkvæmir rannsókn og skrifar um hana fræðilega ritgerð undir handleiðslu leiðbeinandans. Nemandinn velur viðfangsefni BS verkefnis í samráði við leiðbeinanda við Sálfræðideild. Nauðsynlegt er að fá formlegt samþykki fyrir viðfangsefninu hjá leiðbeinanda og umsjónarmanni B.S. verkefna í sálfræði og vinna það samkvæmt reglum deildarinnar um lokaverkefni.
Heilsusálfræði
Í námskeiðinu er fjallað um tengsl andlegs og líkamlegs heilbrigðis þar sem samspil sálfræðilegra, félagslegra og líffræðilegra þátta er skoðað og áhrif þess á heilbrigði, þróun sjúkdóma og viðbrögð við veikindum. Lögð er áhersla á kenningar tengdar heilbrigði og heilbrigðisvenjum og hugað sérstaklega að streitu og áhrifum streituviðbragða og félagslegs umhverfis á heilsu. Einnig verður fjallað um sálfræðilega þætti og tengsl þeirra við verkjastjórnun og við sjúkdóma á borð við krabbamein, sykursýki, alnæmi og hjarta- og æðasjúkdóma. Að lokum er fjallað um heilbrigðiskerfið og þær breytingar er hafa átt sér stað innan þess er kalla á aukin samskipti sjúklings og meðferðaraðila.