Sjónaukinn 2024

Kjartan Sigurðsson

Lektor við Viðskiptadeild Háskólans á Akureyri

Kjartan Sigurðsson er lektor við Viðskiptadeild HA og er í forsvari fyrir vinnu um nýsköpunar- og frumkvöðlastarf HA. Hann er með doktorsgráðu frá Viðskiptadeild Háskólans í Reykjavík. Kjartan hefur víðtæka reynslu á sviði rannsókna, sem framkvæmdastjóri, frumkvöðull og kennari og hefur starfað víða við ráðgjöf á innleiðingu og framkvæmd áætlanagerða í fyrirtækjum í Evrópu og á Íslandi. Sérþekking hans er á sviði frumkvöðlafræða og nýsköpunar, samfélagslegrar ábyrgðar fyrirtækja og sjálfbærni. Rannsóknir Kjartans fela meðal annars í sér að skoða hvort að fyrirtæki hafi hag af því að innleiða og ræða markmið nýsköpunar með áherslu á sjálfbærni, hringrásarhagkerfið og með samfélagslega ábyrgð fyrirtækja að leiðarljósi.

Hvað er nýsköpun - hvernig tæklum við hana í HA?

Nýsköpun umbreytir nýjum hugmyndum í hagnýtar lausnir, sem eru mikilvægar til að knýja fram framfarir og takast á við nýjar áskoranir í samfélaginu og atvinnulífinu. Í fyrirlestrinum mun ég ræða hlutverk nýsköpunar við Háskólann á Akureyri og hvernig henni er ætlað að þjóna sem lykilhvati fyrir þróun þekkingar og framfara. Í því samhengi kynni ég nýstofnað verkefni Frumkvöðla og Nýsköpunar við Háskólann á Akureyri, en markmið verkefnisins er að vera leiðandi afl á norðurlandi sem styður við frumkvöðlamenningu og nýsköpun, fjölga frumkvöðlaverkefnum, hvetja frumkvöðla til nýsköpunar og veita verkefnum brautargengi með ráðgjöf og aðstoð. Þetta þýðir að eitt af grundvallar markmiðum háskólans er að brúa bil milli háskólans, staðbundinna atvinnugreina og samfélagsins.

Áhersla er á þverfaglega nálgun og samstarf milli starfsfólks og nemenda Háskólans á Akureyri með það að markmiði að styrkja tengsl háskólans við frumkvöðlasamfélagið og aðra hagsmunaaðila innan sem utan háskólans. Árangur verkefnis Frumkvöðla og Nýsköpunar gæti haft veruleg áhrif á efnahagslegan þrótt sem getur leitt til aukinnar samkeppnishæfni og hagsældar á landsbyggðinni. Grundvöllur er þar með lagður að því að styrkja tengsl háskólans við atvinnulífið og svara ákalli samfélagsins til aukinnar vitundar um mikilvægi nýsköpunar. Langtímaáhrif nýsköpunar munu knýja hagvöxt og skapa ný tækifæri fyrir HA og samfélagið í heild sinni.

Guðmundur Fertram Sigurjónsson

Forstjóri og stofnandi Kerecis

Guðmundur Fertram er forstjóri og stofnandi ísfirska líftæknifyrirtækisins Kerecis, sem þróar, framleiðir og selur lækningavörur úr þorskroði. Hann hefur stofnað og tekið þátt í uppbyggingu fyrirtækja heima og erlendis, þ.m.t. í hugbúnaðargerð, fjármálatækni og orku-, líftækni- og heilbrigðisgeiranum. Einkaleyfi Fertrams og einkaleyfaumsóknir telja hátt í annað hundrað.

Hann hefur setið í stjórnum skráðra og óskráðra fyrirtækja og ráðum á vegum hins opinbera, m.a. Vísinda- og tækniráði, stjórn Viðskiptaráðs og Samtökum fyrirtækja í líf- og heilbrigðistækni.

Árið 2021 var Fertram útnefndur frumkvöðull ársins hjá Ernst & Young í Bandaríkjunum. Hann hefur hlotið margvísleg verðlaun frá forseta Íslands, þar á meðal nýsköpunar- og frumkvöðlaverðlaun Íslands árin 2015 og 2018. Þá hefur Kerecis tvisvar verið útnefnt Vaxtarsproti ársins undir hans forystu. Árið 2023 hlaut fyrirtækið The Nordic Scaleup Awards og 2024 Útflutningsverðlaun forseta Íslands. Fertram var útnefndur viðskiptamaður ársins 2023 af Viðskiptablaðinu. Í ágúst 2023 varð Kerecis fyrsti íslenski einhyrningurinn þegar félagið var selt fyrir 1,2 milljarða dollara. Evrópsku sárasamtökin – EWMA – útnefndu hann frumkvöðul ársins 2024.

Fertram er efnafræðingur og verkfræðingur að mennt. Hann er er kvæntur Fanneyju Hermannsdóttur og eiga þau fimm börn. Fertram er talsmaður fegurðar og viðkvæmni hafsins, auðlinda þess og byggða sem byggja afkomu sinni af hafinu.

Bergljót Borg og Ósk Sigurðardóttir

Bergljót Borg er framkvæmdastjóri Styrktarfélagsins og Ósk er deildarstjóri Höfuðborgardeildar Rauða krossins

Bergljót lauk B.Sc prófi í sjúkraþjálfun frá Háskóla Íslands árið 2000. Hún er með diplómu og D-vottun í verkefnastjórnun og leiðtogaþjálfun frá Endurmenntun Háskóla Íslands (2006) og kláraði MPM í verkefnastjórnun árið 2008. Árið 2019 lauk Bergljót meistaraprófi í heilbrigðisvísindum með áherslu á stjórnun frá Háskólanum á Akureyri. Síðustu 13 árin hefur Bergljót starfað við kennslu, rannsóknir og verkefnastjórnun við Iðjuþjálfunarfræðideild Háskólans á Akureyri. Í maí gengt stöðu framkvæmdastjóra Styrktarfélagsins.

Ósk Sigurðardóttir er menntaður iðjuþjálfi frá Danmörku, er með MPM meistaragráðu í verkefnastjórnun og framhaldsnám í straumlínustjórnun frá Háskólanum í Reykjavík. Hún hefur einnig lokið MBA gráðu og nú síðast Postgraduate gráðu í nýsköpun og stefnumótun frá Oxford Háskóla. Ósk hefur m.a. starfað sem framkvæmdastjóri Sjálfsbjargar landssambands hreyfihamlaðra, sem verkefnastjóri á skrifstofu forstjóra Landspítala og yfirmaður á barna- og unglingageðdeild. Ósk starfaði einnig sem formaður iðjuþjálfafélags Íslands í nokkur ár, kennir nýsköpun við Heilbrigðis-, viðskipta- og raunvísindasvið Háskólans á Akureyri og er samfélagslegur frumkvöðull.

Kynning á erindi Bergljótar og Óskar

Árið 2015 hófst vinna við að breyta námskrá í iðjuþjálfun. Eitt af markmiðunum var að efla færni nemenda til nýsköpunar. Tekin var ákvörðun um að búa til nýtt 12 ECTS eininga námskeið í nýsköpun. Fyrsti nemendahópurinn í iðjuþjálfunarfræði lauk námskeiðinu vorið 2020 og í dag er fimmti nemendahópurinn að vinna að lokaverkefnum sínum. Haustið 2020 bauðst meistaranemum í heilbrigðisvísindum einnig að vinna að styttri nýsköpunarverkefnum sem hluta öðru námskeiði.

Nýsköpunarnámskeið fyrir iðjuþjálfanema er byggt upp sem nýsköpunarhraðall þar sem nemendur þurfa að skilgreina áskorun, meta markaðinn og gera þarfagreiningu. Þau vinna svo fjárhags- og markaðsáætlun og búa til frumútgáfu (MVP). Þannig spannar námskeiðið ýmis verkefni frá áskorun að lausn.

Ferlið við að hanna og kenna námskeiðið hefur verið einstaklega áhugavert og skemmtilegt. Í upphafi voru nemendur efins um tilgang og mikilvægi þess að læra nýsköpun en bíða nú spenntir eftir að taka námskeiðið.

Nýsköpun er ekki aðeins grundvöllur efnahagslegrar velgengni heldur lykillinn að úrlausn stærstu viðfangsefna komandi áratuga. Öldrun þjóðarinnar og aukning lífstílssjúkdóma verður ein af stærstu áskorunum komandi ára. Heilbrigðismenntað fólk, þarf ekki bara að sinna sínu daglega starfi heldur einnig að sinna umbóta- og nýsköpunarverkefnum. Þau standa næst áskorununum og því er mikilvægt að þau fái þjálfun í að leysa vandamálin og geta óhrædd tekist á við áskoranirnar með þeim verkfærum sem þau hafa fengið í náminu.

Það er einnig mikilvægt fyrir okkur sem samfélag að skilgreina ekki frumkvöðla of þröngt. Nýsköpun er ekki einungis fyrir fólk í viðskiptafræði eða tæknigreinum. Það er mikilvægt að frumkvöðlar séu jafn fjölbreyttir og notendurnir. Þess vegna er svo mikilvægt að kenna nýsköpun í heilbrigðisvísindum, bæði til að fá fólk sem er daglega að vinna að stærstu áskorunum samfélagsins en einnig til að fá fjölbreyttara fólk að borðinu. 

Arna Sól Mánadóttir, Hrafnhildur Ósk Halldórsdóttir og Thelma Dögg Grétarsdóttir

Arna Sól Mánadóttir starfar sem stuðningsfulltrúi í grunnskóla. Í haust stefnir hún á meistaranám í heilbrigðisvísindum með áherslu á sálræn áföll og ofbeldi.

Hrafnhildur Ósk Halldórsdóttir klárar í vor starfsréttindanám í iðjuþjálfun á meistarastigi frá Háskólanum á Akureyri og stefnir á að starfa sem iðjuþjálfi eftir útskrift.

Thelma Dögg Grétarsdóttir lærir íþróttavísindi á meistarastigi frá Háskólanum í Reykjavík og er atvinnumaður í blaki. Í sumar mun hún starfa hjá Norðurál sem sérfræðingur á öryggis-, umhverfis og umbótasviði með sérstaka áherslu á titringsálagi.

Erindi þeirra á Sjónaukanum:
Þegar nýsköpunaráfanginn formlega hófst í iðjuþjálfunarnáminu okkar vorum við löngu komnar af stað með hugmyndavinnu og ígrundun. Við lentum í mörgum ófyrirsjáanlegum áskorunum á okkar ferðalagi en vorum engu að síður staðráðnar í að halda áfram og setja markið hátt. Við sáum brýna þörf og fundum lausn með það að markmiði að fyrirbyggja handar- og handleggstitring, sérstaklega innan álvera á Íslandi. Eftir útskrift þurftum við pásu en tókum fljótt upp þráðinn og ákváðum að stíga út fyrir þægindarammann og fylgja hugmyndinni í veruleikann. Þrátt fyrir að hafa m.a. lent á vegg þegar við fengum neitun við styrktarumsókn höfum við fengið mikinn áhuga frá hagsmunaaðilum. Með viljayfirlýsingu frá álveri okkur til stuðnings trúum við á það sem við höfum gert og munum takast á við hindranir sem verða á vegi okkar og nýta þær okkur til styrktar í komandi áskorunum. Þetta er okkar ferðalag, frá hugmynd að veruleika.

Gojiro Nakagami

Prof. Dr. við UTokyo

Eftir að hafa lokið námi í heilbrigðisvísindum við Kobe University School of Medicine og UTokyo og starfað sem lektor var Gojiro skipaður gestarannsakandi við háskólann í Kaliforníu árið 2013. Hann sneri aftur til UTokyo árið 2017.

Rannsóknarsvið Dr. Nakagami er innan hjúkrunarfræði og verkfræði með áherslu á að þróa tækni til að draga úr öldrunareinkennum. Hann notar dýralíkön til að skýra sjúkdómsvalda, til að bera kennsl á ný lífmerki og þróa meðferðaraðferðir fyrir sár sem gróa illa. Um heim allan hefur verið vísað til framlags Gojiro á rannsóknarsviðum einfaldari auðkenningartækni, vegna hönnunar nýrrar aðferðar með lágmarksinngripi við að fjarlægja filmur úr sárum sem og vegna nýs sárastjórnunarkerfis sem byggist á notkun örveruhimna (e. biofilm).

Dr. Nakagami hefur verið í samstarfi við UTokyo sjúkrahúsið í yfir 15 ár þar sem hann hefur þróað mjög nákvæmt spálíkan fyrir þrýstingssáravarnir byggt á gervigreind. Hann er virkur meðlimur í mörgum rannsóknarhópum, þar á meðal japanska öldrunarlæknafélaginu, japanska þrýstingssárafélaginu, japanska félaginu um sára-, stoma- og þvagleka, japanska hjúkrunarfræðifélaginu og japönsku hjúkrunarfræðiakademíunni þar sem hann er stjórnarmaður. Meðan á doktorsnámi sínu stóð var hann tilnefndur “Society for the Promotion of Science (DC2)” í Japan.

Sigríður Halldórsdóttir

Prófessor við Framhaldsnámsdeild í heilbrigðisvísindum

Sigríður Halldórsdóttir PhD (Med. Dr.) lauk meistaraprófi frá University of British Columbia í Kanada árið 1988 og doktorsprófi frá Háskólanum í Linköping í Svíþjóð árið 1996. Hún hefur verið prófessor við Háskólann á Akureyri síðan 1998 og hefur einkum kennt aðferðafræði rannsókna. Hún hefur birt fjölda rannsóknargreina um hinar ýmsu hliðar mannlegs lífs og einnig gefið út þrjár bækur um aðferðafræði rannsókna.

Erindi Sigríðar ber heitið: The importance of ethically responsible innovation / Mikilvægi siðferðilega ábyrgrar nýsköpunar.

Um erindið sitt segir Sigríður: Þegar við förum inn á svið nýsköpunar ætti siðferði að vera okkur efst í huga. En hvað er siðferðileg nýsköpun og hvers vegna er hún svona mikilvæg? Þessi fyrirlestur miðar að því að svara þessum spurningum. Þegar nemendur læra um mikilvægi siðfræði í ábyrgri nýsköpun og um jafnvægi milli siðfræði og framsýnnar sköpunar, ættum við að veita þeim siðferðilega þekkingu og skilning. Slíkt felur í sér að kenna nemendum um helstu siðfræðikenningar og efla tilfinningu þeirra fyrir hagnýtri siðfræði, siðareglum og helstu siðferðisreglum á borð við ábyrgð, réttlæti, sjálfræði, sannleika og skaðleysi. Mikilvægt er að fræða nemendur um siðferðilegar reglur og kenningar og þróa siðferðilega sjálfsvitund. Siðferðileg næmni, skynjun, meðvitund og dómgreind eru ekki einungis mikilvæg, heldur skipta þau sköpum fyrir ábyrga nýsköpun. Frumkvöðlar verða að búa yfir siðferðilegum rökum, ígrundun, ákvarðanatöku og ábyrgri hegðun, sem felur í sér heiðarleika, sanngirni, ábyrgð og fagmennsku. Þeim ber að virða fjölbreytileika og réttindi einstaklinga og hópa og stuðla að gagnkvæmri virðingu í öllum samskiptum. Siðferðileg nýsköpun er ekki valkostur heldur nauðsyn og það er nauðsyn sem ekki er hægt að hunsa eða slá á frest.

Hanna Sigríður Ásgeirsdóttir

Verkefnastjóri Hátinds 60+

Hanna Sigríður Ásgeirsdóttir er verkefnastjóri Hátinds 60+ í FJallabyggð. Hún hefur starfað sjálfstætt s.l. 12 ár og er með B.A. gráðu í félagsvísindum frá Háskólanum á Bifröst.

Nýsköpunar- og þróunarverkefni í Fjallabyggð um þjónustu við eldri íbúa sveitarfélagsins. Verkefnið í Fjallabyggð hefur verið þátttakandi á Norrænum vettvangi þar og verið eitt af þeim sveitarfélögum sem um er fjallað í skýrslu Norænu velferðarmiðstöðvarinnar sem ber heitið "intergrated healthcare & care". Markmið verkefnisins er að velferðarþjónusta í Fjallabyggð verði nútímaleg, sjálfbær og tryggi lífsgæði íbúa. Unnin verða fjölbreytt verkefni innan þeirra samninga sem gerðir hafi verið við einstök fagráðuneyti. Þverfaglegt samstarf félags-og heilbrigðisþjónustu er grundvallaratriði til að ná fram samlegðaráhrifum fagþekkingar á hvoru sviði fyrir sig og tryggja þannig betur þjónustu við stækkandi þjóðfélagshóp.

Kerfi sniðið að þörfum notenda m.a. með því að samþætta þjónustu sem stuðlar að því að eldra fólk geti búið lengur heima við góðar aðstæður, bæði hvað varðar öryggi og félagslega þætti. Þannig skapast meira svigrúm til að nýta mannafla, fjárveitingar og mannvirki með skilvirkari hætti.